Celem pracy jest ocena przydatności strategii rozwoju gminy jako narzędzia zarządzania rozwojem gmin wiejskich i miejsko-wiejskich wschodnich regionów peryferyjnych Polski oraz określenie warunków sprzyjających zwiększeniu tej przydatności. Zastosowano metody analizy i krytyki piśmiennictwa, analizy statystycznej oraz metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu skierowanego do 233 przedstawicieli władz samorządowych gmin wiejskich i miejsko-wiejskich województw lubelskiego, podlaskiego i świętokrzyskiego. Wskazano na umiarkowanie pozytywną ocenę przydatności strategii rozwoju gminy jako narzędzia zarządzania rozwojem. Wykazano, że strategie rozwoju lokalnego są niedostatecznie wykorzystanym narzędziem zarządzania rozwojem gmin wiejskich i miejsko-wiejskich wschodnich regionów peryferyjnych Polski. Wskazano na wyższą ocenę przydatności strategii w zarządzaniu rozwojem lokalnym w samorządach, w których proces jej opracowania i realizacji był uspołeczniony. Postuluje się uspołecznienie strategii jako warunek wzrostu jej przydatności w zarządzaniu rozwojem lokalnym i sprawności działania samorządu.